Pytanie Czytelnika:
Jeszcze moi rodzice i mój dziadek i babka twierdzili, że powinno się sadzić, przesadzać rośliny i siać nasiona tylko na nowym Księżycu. Nie wolno zaś tych prac wykonywać na starym Księżycu. Moi dziadkowie też mówili, że starego Księżyca jest niedużo i trzeba poczekać na nowy. Proszę o bliższe wyjaśnienie tych terminów. Czy one zostały uwzględnione w poradniku księżycowym i czy odnoszą się one do nowiu?
Jan K. Zabrze
Nazwy o których mowa są starymi terminami. Kiedyś je powszechnie stosowano na wsiach i były powszechnie zrozumiane jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Warto też dodać, o czym pisze Kazimierz Moszyński w swej „Kulturze ludowej Słowian”, że stosowana w Polsce nazwa księżyc oznaczała pierwotnie tyle samo co „młody książę” albo „syn księcia”. Według Moszyńskiego wyraz „księżyc” stosowali Polacy pierwotnie tylko do młodego miesiąca, czyli początku miesiąca księżycowego zaczynającego się nowiem. Współcześnie ten okres odpowiadałby I kwadrze (od nowiu do I kwadry). Dopiero z czasem znaczenie uległo poszerzeniu. Obecnie więc dawne określenie księżyca miesiąc zostało przeniesione na okres kalendarzowy, a ciało niebieskie Księżyc nazywamy księżycem. Po tych wyjaśnieniach jasnym się staje, że gdy ktoś mówił, że czeka na nowy Księżyc to oznaczało, że czeka na okres po nowiu, kiedy Księżyc pojawia się na wieczornym niebie w postaci cienkiego sierpa. Młody księżyc trwał w zasadzie do pełni. Po pełni Księżyc ubywa i robi się stary. Przy czym niedużo starego Księżyca jest oczywiście w IV kwadrze, bo wtedy jego sierp widoczny tylko rankiem jest bardzo cienki.
Zbigniew Przybylak
Odpowiedź opublikowana w Ekologicznym Poradniku Księżycowym 2008
