Dni krzyżowe – czyli wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących

W trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego (zawsze w czwartek 40 dni po Zmartwychwstaniu, obecnie święto jednak przesunięto na niedzielę dop. zp.) obchodzone są Dni Krzyżowe. Jest to czas modlitw błagalnych o dobre urodzaje, które zapewnią nam dostatek chleba powszedniego. Dni Krzyżowe są rozwinięciem codziennego wołania do miłosiernego Boga: „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”. Zaprowadzono je w Galii, w obliczu groźby głodu po gwałtownych klęskach żywiołowych, trzęsieniach ziemi i wojnach. Zainicjował je ok. 450 r. św. Mamert, biskup Vienne. Z upływem czasu przeszły do liturgii rzymskiej i upowszechniły się w całym kościele.

Plenerowe modlitwy błagalne (rogationes) o oddalenie niszczących żywiołów i dobre zbiory znane są więc od starożytności chrześcijańskiej. Już wtedy wędrowano w procesjach na pola uprawne, aby wyprosić u Boga urodzaje. Podczas tych trzech dni, wieczorna liturgia odprawiana jest według specjalnych formularzy, codziennie w innej intencji. W poniedziałek proszono o łaski „w okresie zasiewów”, we wtorek „o uświęcenie pracy ludzkiej”, a w środę „za głodujących”. Msza św. połączona jest z procesją do krzyża misyjnego lub przydrożnego, podczas której śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych. Wierni wędrują w kierunku pól do kolejnych stacji, czyli przydrożnych krzyży i kapliczek, odmawiając modlitwy o błogosławieństwo Boga dla rolników i o dobra pogodę, która zapewni obfite plony. Podczas pielgrzymowania i modlitwy kapłan błogosławi pola i kropi je wodą święconą.

W kalendarzu kościelnym to nie jedyne dni modlitwy o urodzaje. Błaganie dobre plony można usłyszeć również: 25 kwietnia, gdy wspomina się św. Marka Ewangelistę (specjalnie modlimy się wtedy o pogodę), także 10 maja we wspomnienie św. Izydora oracza, patrona rolników (obecnie wspomnienie przeniesiono na 15 maja), ale także 19 lub 25 maja, gdy wspomina się św. Urbana I, papieża, patrona rolników.

Procesje w Dni Krzyżowe określane są jako „litaniae minores”, czyli litanie mniejsze, tak procesja w dniu św. Marka, zyskała nazwę „litaniae maiore”, czyli litanii większej. 

Dni Krzyżowe to wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących. Ta szczególna modlitwa w roku liturgicznym ma wyprosić dobre urodzaje i zachować o klęsk żywiołowych. Modlimy się też wtedy za głodujących. Jest ona przypomnieniem, że wszystko co mamy otrzymujemy z ręki Boga. Wszystko jest darem i to darem którym powinniśmy się również umieć podzielić z bardziej potrzebującymi. Modlitwa trwa trzy dni przed świętem Wniebowstąpienia (dawniej zawsze przypadało w czwartek 40 dni po Wielkanocy, obecnie obchodzimy w Polsce to święto w niedzielę). W tym czasie najczęściej organizuje się procesje błagalne do ustawionych na polach krzyży – stąd m.in. ich nazwa. Msze św. odprawia się każdego dnia w innej intencji: poniedziałek – o dobry plon z tegorocznych zasiewów, wtorek – o uświęcenie pracy ludzkiej, środę – za głodujących. Tradycja dni krzyżowych jest bardzo stara. Wywodzi się z około 450 roku. Wtedy to po gwałtownych klęskach żywiołowych francuski biskup Mamer nakazał oprawiać procesje błagalne. 61 lat później trzy dni modlitw zostały zatwierdzone dla całej Francji. Z czasem zwyczaj upowszechnił się w innych krajach. Dodajmy jeszcze, że w polskiej tradycji ludowej dni krzyżowe były czasem niekorzystnym do wiosennych siewów. I było to zalecenie bardzo słuszne, bo uwzględniało pośrednio rytmikę księżycową.  Łatwo bowiem zauważyć, przeglądając nasz poradnik, że dni krzyżowe zawsze wypadają w kwadrze uprawy przed nowiem, czyli czasie najmniej stosownym do siewów.

Przeczytaj też post:

Dni Krzyżowe – kiedy je obchodzono i dlaczego lepiej nie siać w tym terminie?